ORGANİK SİYAH ÜZÜM PEKMEZİ
Besni yöresinde geleneksel yöntemlerle hazırlanan üzüm pekmezini tattığınızda, damaklarınızdan silinmeyen aromasıyla, daha önce yediklerinizle farkını göreceksiniz.
Bu lezzete ulaşmanın ilk önemli ayağı doğru üzüm seçimidir. Her üzümden pekmez yapılır ama bölge insanı, binlerce yıllık deneyimin sonucunda en kaliteli pekmezlerin Kabarcık ve Azezi üzümünden yapıldığını öğrenmiştir. Bastık (pestil), sucuk, kırma... gibi öteki şire ürünlerinin yapımında da, kendine has tadıyla bölgenin en güzel üzümlerinden kabul edilen bu iki türü kullanılır.
Pekmezin bu kadar lezzeti olmasının ikinci ve belki de en önemli ayağıysa bu bölgede pekmezin güneşte olgunlaştırılmasıdır. Bir-iki taşım kaynatılarak güneşe serilen pekmez, üzümün bütün iyilik ve güzelliğiyle sofralara gelebilmesini sağlar. Böylece üzümün vitamin değerleri korunurken, yüksek ateşten kaynaklı oluşabilecek sağlıksız bileşenlerin önüne de geçilmiş olur.
Afiyet, bal, şifa olur.
YAPILIŞI
Bağbozumuyla birlikte toplanan üzümler, yıkanıp saplarından ayıklanır. Bez çuvallara doldurulan üzümlerin üstüne temizlenmiş ve elenmiş pekmez toprağı serpilir. Taş havuzlarda, temiz çizmeler giyilerek ayakla ezilen üzümlerin şırası çıkarılır. Elde edilen şıra, pekmez yapımına özgü büyük bakır kazanlarla odun ateşinin üzerinde kaynamaya bırakılır. Üzerinde biriken kef alınarak bir iki taşım kaynatılan şıra, ateşin üzerinden indirilerek, içindeki meyve parçacıklarının ve tortuların dibe çökmesi için dinlenmeye bırakılır.
Şıra 4-5 saat dinlendikten sonra, üzerinde kalan berrak kısmı başka bir kazana aktarılır. Dibinde kalan tortulu kısmı ise dibine kızılcık otu serilen bir çuvala doldurularak süzülmeye bırakılır. Tortulardan arındırılan şıra, yeniden odun ateşinin üzerine alınarak, bir iki taşım kaynatılır. Ardından yayvan tepsilere doldurularak damlarda güneşe bırakılır. 3-4 gün güneş altında olgunlaştırılan şıra, sağlık açısından büyük faydaları olan pekmeze dönüşür.
Bu şekilde hazırlanan pekmezler kışın –hakiki bal gibi– kristalleşir. Besni yöresinde iyi pekmezin ayırt edilme yöntemlerinden biri de bu kristalleşmedir. Kristalleşen pekmezlerinizi benmari usulü eriterek kullanmaya devam edebilirsiniz.
PEKMEZ TOPRAĞI
Üzümler daha ezilmeden işleme dahil edilen pekmez toprağı, içinde %50-90 oranında kalsiyum karbonat bulunan beyaz renkli bir topraktır. Bu toprak, şıranın asiditesini tamamen veya kısmen gidermesinin yanı sıra, şıranın durulmasını ve kolay süzülmesini de sağlar. Toprak katılmadan yapılan pekmezler daha ekşi ve daha bulanık görünümlü olur.