ORGANİK BEYAZ BESNİ ÜZÜMÜ KURUSU
30 bin dekardan fazla bir alanda üzüm yetiştiriciliği yapılan Besni’nin adına tescillenmiş endemik bir türdür. Bölgede Peygamber Üzümü olarak da adlandırılan, iri taneli, uzun ve dolgun bu üzüm çeşidi, tüm Türkiye’de Besni üzümü olarak bilinir.
Tadından yenmez deyiminin kaynağı olabilecek kadar şekerli olan Besni Üzümü, siyahı ve beyazıyla bölge insanının üzüm denilince aklına gelen neredeyse tek türdür. Mevsiminde taze taze bolca yenilen Besni üzümü, kışa kaldırmak için genellikle kurutularak saklanır. Soğuk günlerde bir cebini kuru üzümle doldurmadan dışarı çıkmayan Besnililer, kış mevsiminde sağlığı da ısınmayı da böylelikle garantiye alır. Kuru üzümü fıstığın yanına katarak, akşamlarını tatlandırmak da cabası.
Kültür asmasının anavatanı olarak kabul edilen Anadolu’nun pek çok yerinde üzüm yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ama tarihi MÖ 5000’lere kadar uzanan Besni’de bağcılık, temel üretim alanlarından biridir. 30 çeşide yakın üzüm yetiştirilen bölgede, üzüm ve üzüm şiresinden yapılan pek çok ürün, beslenme kültürünün merkezindedir. Öyle ki, her hanenin kışlık hazırlıklarının içinde, pekmez ve kuru üzümün yanında, bastıklar (pestil), sucuklar, kırmalar... olmasa olmaz kıymetindedir.
Yüksek yaylaların verimli topraklarında, kimyasal ilaç kullanılmadan doğal olarak yetiştirilen üzümlerin hasadına, ağustos ortalarına doğru, tüm ailenin kap kacak ve yatak yorganı toplayarak bağa taşınmasıyla başlanır. Dalında tamamen olgunlaşan salkımlar, tiyeklerinden makasla kesilerek toplanır ve bir gölgede üzüm ayıklayanların önüne taşınır. Tek tek tanelenerek hem salkımından hem de çürüklerinden ayıklanan üzümler, kurusunun daha yumuşak kıvamda olması için zeytinyağı, su ve potasyum karışımıyla harmanlanır. Daha önce toprak üzerine açılan sergenlere serilerek, güneş altında kurumaya bırakılır. 15-20 gün boyunca, aman yağmur yağmasın duaları eşliğinde, kızgın güneşle kurutulan üzümler, koruyucu ya da güzelleştirici herhangi bir kimyasala bulaşmadan, sağlık ve lezzet için yola çıkmaya hazır hale gelir.
BESNİ
Günümüzden yaklaşık olarak 7 bin yıl öncesine uzanan tarihi ile Besni, Anadolu’nun en eski yerleşim merkezlerinden biridir. Nehirler ve ormanların içinde verimli topraklarla çevrelenmiş kent; tarihte, "Cennete Eş" manasına gelen Behesna, Besna, Behisti, Behesni, Bisni gibi isimlerle anılagelmiştir.
Halkının başlıca geçim kaynağını tarım ve hayvancılığın oluşturduğu Besni’de buğday, arpa, nohut, mercimek, darı, pamuk, çeşitli meyveler ve üzüm yetiştirilmekteydi. Osmanlı döneminde el sanatlarıyla da öne çıkan Besni, İpek Yolu’nun üzerinde olması sebebiyle, Anadolu’nun her yerinden gelen tüccarların uğradığı hareketli pazarlara sahip bir kentti.
Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde "Hayran Kaldım" diyerek bahsettiği Besni, günümüzde de tahıl ürünleri, pamuk, fıstık ve üzümünün yanında el sanatları, ayakkabıcılık ve dokumacılık alanlarında adından söz ettirmektedir.